Kabızlık (tıbbi adıyla konstipasyon), dışkının sert, kuru veya zor geçmesiyle karakterize bir sindirim sorunudur. Haftada üçten az dışkılama, dışkılama sırasında zorlanma, karın şişkinliği ve tam boşalamama hissi gibi belirtilerle kendini gösterir.
👶 Çocuklarda kabızlık genellikle fonksiyonel kökenlidir. Tuvalet alışkanlıkları, okulda tuvalet tutma gibi davranışlar kabızlığı tetikleyebilir. Haftada 2’den az dışkılama ya da dışkılama sırasında ağlama ve kaçırma (enkoprezis) çocuklar için alarm işaretidir.
Kabızlık Neden Olur?
Yetişkinlerde:
- Yetersiz lif tüketimi
- Az su içmek
- Hareketsizlik
- Stres, depresyon
- Gebelik, ilaçlar
👶 Çocuklarda kabızlık genellikle aşırı inek sütü tüketimi, yetersiz lif alımı, az su içme ve psikolojik faktörlerden kaynaklanır. Tuvalet eğitimi sırasında stres veya alışkanlık değişiklikleri (örneğin kreş, okul başlangıcı) kabızlığı tetikleyebilir.
Kabızlık Belirtileri
- Zor ve seyrek dışkılama
- Sert ve kuru dışkı
- Karında şişlik ve ağrı
- Tuvalet sonrası tam boşalmamış hissetme
👶 Çocuklarda dışkı yaparken ağlama, popo bölgesinde çatlaklar, dışkı kaçırma veya karın ağrısıyla kıvranma gibi belirtiler sık görülür.
Kabızlığa Ne İyi Gelir?
1. Bol Su İçin
Vücut yeterince su aldığında dışkı yumuşar ve daha kolay geçer.
👶 Özellikle okul çağındaki çocuklar su içmeyi unutur. Gün içinde yeterli su içmeleri sağlanmalı.
2. Lifli Gıdaları Artırın
Sebze, meyve, tam tahıllar ve baklagiller dışkının hacmini artırarak bağırsak hareketlerini destekler.
👶: Elma, armut, kuru kayısı, kuru erik gibi meyveler çocuklar için hem lezzetli hem de faydalı lif kaynaklarıdır.
3. Egzersiz Yapın
Fiziksel hareket bağırsakları uyarır.
👶 Günlük oyun, koşma, dans gibi aktiviteler çocuklarda kabızlık riskini azaltır.
4. Probiyotik Besinler Tüketin
Yoğurt, kefir, turşu gibi probiyotikler bağırsak florasını destekler.
👶 Yoğurt çocuklar için sindirimi kolay ve bağışıklık açısından da destekleyici bir gıdadır.
5. Zeytinyağı Tüketimi
Sabah aç karnına bir tatlı kaşığı zeytinyağı dışkıyı yumuşatabilir.
👶 : Zeytinyağı bebeklerde de önerilir; ancak miktar mutlaka doktor önerisiyle verilmelidir.
6. Tuvaleti Ertelemeyin
Tuvalet ihtiyacı geldiğinde zamanında gidilmelidir.
👶: Çocuklara tuvalet alışkanlığı kazandırmak için gün içinde belirli saatlerde (örneğin kahvaltıdan sonra) 5-10 dakika tuvalete oturmaları teşvik edilmelidir.
Kabızlık Nasıl Önlenir?
- Günde en az 2 litre su içilmesi
- Lif oranı yüksek beslenme
- Günlük egzersiz veya yürüyüş
- Stresten uzak durmak
👶 Çocuklarda önleme amaçlı olarak mama dönemi sonrası dengeli ek gıdaya geçiş, inek sütü sınırlaması ve oyun saatlerinin artırılması büyük fayda sağlar.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
- 1 haftadan uzun süren kabızlık
- Dışkıda kan, şiddetli karın ağrısı
- Kilo kaybı, iştahsızlık
- Dışkı kaçırma, çatlak
👶 Çocuklarda kabızlık 2 haftadan uzun sürüyorsa veya dışkıda kan, dışkı kaçırma varsa bir çocuk doktoruna başvurulmalıdır. Organik nedenlerin dışlanması için detaylı muayene önemlidir.
Bebeklerde Kabızlık İçin Ne Yapmalı?
- 6 aydan büyük bebeklerde kuru erik, armut veya şeftali püresi verilebilir.
- Ilık banyo, karın masajı ve bacak egzersizleri (bisiklet çevirme hareketi) uygulanabilir.
Sonuç
Kabızlık, yaşam kalitesini etkileyen ama çoğu zaman basit önlemlerle kontrol altına alınabilecek bir durumdur. Yetişkinlerde de çocuklarda da benzer prensiplerle çözüm sağlanabilir: doğru beslenme, yeterli sıvı, hareketli yaşam ve düzenli tuvalet alışkanlığı.
