Yumurta alerjisi, özellikle çocukluk çağında en sık görülen besin alerjilerinden biridir. Pek çok ebeveyn, çocuklarının aşılanması sırasında bu alerjinin risk oluşturup oluşturmadığını merak eder. Bu yazıda, yumurta alerjisinin aşılarla ilişkisini bilimsel ve anlaşılır bir dille ele alacağız.
Yumurta Alerjisi Nedir?
Yumurta alerjisi, bağışıklık sisteminin yumurta proteinlerine karşı aşırı tepki vermesi durumudur. Çoğunlukla ovalbumin ve ovomucoid gibi yumurta beyazı proteinlerine karşı gelişir. Çocuklarda sık görülür ve zamanla çoğu çocukta düzelir.
Belirtiler
- Kurdeşen (ürtiker)
- Kusma, ishal
- Öksürük, hırıltı
- Ciddi durumlarda anaflaksi (hayati tehlike oluşturabilir)
Aşılar ve Yumurta Alerjisi
Bazı aşılar üretim sırasında tavuk embriyosu kullanıldığı için, içinde yumurta proteini kalıntısı olabilir. Bu durum bazı ailelerde endişeye yol açar. Ancak son yıllarda yapılan çalışmalar, çoğu aşının yumurta alerjisi olan çocuklar için de güvenli olduğunu göstermiştir.
Aşıların Yumurtayla İlişkisi
| Aşı | Yumurta içeriği | Alerjik çocuklara uygulanabilir mi? |
|---|---|---|
| Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak (MMR) | Çok düşük, klinik olarak önemsiz | Evet, güvenle uygulanabilir |
| Suçiçeği (Varicella) | Yok | Evet, uygulanabilir |
| Kuduz | Düşük, bazı formlarında | Evet, ama gözetim altında önerilir |
| Grip (Influenza) | Düşük, bazı formlarında | Evet, gözetim altında yapılabilir |
| Sarı Humma | Yüksek | Riskli, mutlaka alerji uzmanı değerlendirmeli |
| COVID-19 | Yok | Evet, güvenle uygulanabilir |
Grafik: Aşılar ve Yumurta Alerji Riski
💡 Grafik Önerisi:
MMR Aşısı ve Yumurta Alerjisi
En çok yanlış anlaşılan konulardan biri MMR aşısıdır. Çünkü üretiminde tavuk embriyosu hücreleri kullanılır. Ancak yapılan birçok çalışmada, bu aşının yumurta proteini içermediği ve yumurta alerjisi olan çocuklarda güvenle uygulanabileceği gösterilmiştir.
Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO), MMR aşısının yumurta alerjisi olan çocuklarda güvenle yapılabileceğini belirtmektedir.
Suçiçeği Aşısı
Suçiçeği aşısı da tavuk embriyosunda hazırlanır, ama yumurta proteini içermez. Bu nedenle yumurta alerjisi olanlarda da hiçbir kısıtlama olmadan yapılabilir.
Grip Aşısı
Grip aşıları, yumurta bazlı üretildikleri için geçmişte “yumurta alerjisi olanlara yapılmaz” denilirdi. Ancak artık günümüzde yumurta alerjisi olan kişilere de grip aşısı uygulanabilmektedir.
Eğer yumurta alerjiniz hafif (örneğin yalnızca deri döküntüsü), normal şekilde yapılabilir. Daha ağır anaflaktik reaksiyon geçirmiş kişilerde ise aşı hastane ortamında ve gözetim altında yapılır.
Sarı Humma Aşısı
Sarı humma aşısı, yumurta proteini içeriği en yüksek olan aşıdır. Bu nedenle, yumurta alerjisi olan kişilere yapılması önerilmez. Eğer sarı humma riski çok yüksekse (örneğin bazı Afrika ve Güney Amerika bölgelerine seyahat), bir alerji uzmanının değerlendirmesi gerekir.
Anafilaksi Geçirenler İçin Öneriler
- Tüm aşılardan önce mutlaka doktor bilgilendirilmelidir.
- Eğer çocuk anafilaksi geçirmişse, aşı işlemi mutlaka acil müdahaleye hazır bir sağlık merkezinde yapılmalıdır.
- Aşı sonrasında en az 30 dakika gözlem altında tutulmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
❓ “Çocuğumda hafif yumurta alerjisi var. Yine de aşı yaptırabilir miyim?”
Evet. Hafif alerjilerde tüm aşılar yapılabilir.
❓ “Yumurta alerjim var, COVID-19 aşısı olabilir miyim?”
Evet. COVID-19 aşılarının yumurta proteini ile ilgisi yoktur.
❓ “Aşıdan sonra döküntü olursa ne yapmalıyım?”
Döküntü olursa hemen doktorunuza başvurun. Genelde hafif reaksiyonlarda antihistaminik verilir, ciddi reaksiyonlarda acil müdahale gerekir.
Sonuç
Yumurta alerjisi, birçok aile için endişe kaynağı olsa da günümüzde çoğu aşı yumurta proteini içermez ya da çok az içerir. Aşağıdaki tabloyla tekrar özetleyebiliriz:
| Aşı | Uygulanabilirlik (Yumurta Alerjisi) |
|---|---|
| MMR | Güvenli |
| Suçiçeği | Güvenli |
| Kuduz | Gözetim altında |
| Grip | Gözetim altında (ağır alerjide) |
| Sarı Humma | Riskli, uzman kontrolünde |
| COVID-19 | Güvenli |
Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Besin Alerjisi Çalışma Grubu’nun besin alerjisi olan çocuklara kızamık aşısının uygulanması ile ilgili önerileri:
- Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra alerjik reaksiyonlar oldukça nadir görülür.
- İnek sütü ve yumurta dışında başka bir besine alerjisi olan çocuklarda, alerjisi olmayan çocuklarda alınan önlemler aynen alınmalı bu önlemler eşliğinde kızamık aşısı yapılmalıdır.
- Kanlı, mukuslu kakası veya egzaması olup inek sütü alerjisi ya da yumurta alerjisi teşhisi konan çocuklara, alerjisi olmayan çocuklarda alınan önlemler eşliğinde kızamık aşısı yapılabilir.
- İnek sütü veya yumurta ile karşılaştıktan kısa bir süre içinde ciltte kızarıklık, kaşıntı, şişlik, kusma gibi yakınmaları olan çocuklara çocuk doktoru gözetiminde aşı yapılmalıdır.
- Şiddetli inek sütü veya yumurta alerjisi olup veya daha önce bu besinlerle alerjik şok (anafilaksi) geçirmiş çocuklar, aşı yapılmadan önce mutlaka çocuk alerji immünoloji uzmanına sevk edilmelidir.
